Altzako ahozko historiak

Postaria Santa Barbara auzunean lokatzean ez zikintzeko ahaleginak egiten (1960-1970). Marrazkia tamaina handian deskargatu. Auzotik kanpo gertatzen ziren albisteak jakiteko, familiako kideekin harremanetan jartzeko, medikuari deitzeko edo lagunekin geratzeko komunikabideak asko aldatu dira azken urteetan, batez ere interneten etengabe komunikatuta dauden telefono mugikorrak asmatu zirenetik. Lehen, edozein informazio eskuratzeko, liburuetara jo behar zen. Liburutegiak batez ere XX. mendearen hasieran hasi ziren jendearentzat zabaltzen, eta hasieran asko kostatzen zen interesatzen zitzaizun gaiari loturiko liburu zehatza aurkitzea. Horretaz gain, beharrezkoa zenuen informazioa lortzeko denbora asko behar zen: liburutegira joan, liburua hautatu, hura irakurri eta beharrezkoa zenuen informazioa atera. Liburutegietan orain bilaketa-sistema informatikoak daude, baina orain dela 30 bat urtera arte, liburuak eskuz betetako fitxetan bilatu behar izaten zen eta liburuzainari eskatu. Hala e...

Alardea Altzan. Marrazkia tamaina handian deskargatu. Alarde hitza arabierazko العرض (al-ˁarḍ) hitzetik dator, eta "erakustea" hitzez itzul liteke. Euskal Herrian, bi eginkizun aipatzeko erabili izan da: batetik, Antzinako Erregimeneko armadunen desfile militarrak; bestetik, armadunen desfile folklorikoak, formalki erakustaldi militarren antza zutenak. Gaur egun, alardeak Euskal Herriko herri batzuetan egiten dira, jai giroan. Ezaugarri nagusia da gudari uniformedunez jantzitako pertsonek osatzen dutela, eta kaleetan zehar desfilatzen dutela. Alardearen inguruan hitz egiten dugunean, Irungo eta Hondarribiko alardeak etortzen zaizkigu burura. Hala ere, Altzan ere alardea ospatzen zen, nahiz eta desfile militarra zen. Foruek indarrean zirauten bitartean, ospakizun hauek ezinbestekoak ziren. Altzako alardea ospatzearen zentzua ulertzea erraza da: Lurralde Historikoen babesa biztanleen esku zegoen, ez zegoen babes indar profesionalik. Beraz, biztanleek beraien etxeak eta prob...

Herrerako Udal Sorospen-Etxea (1933). Marrazkia tamaina handian deskargatu. Osasuna gaixotasun falta baino askoz gehiago da. Osasuntsu bizitzeko, ingurumen osasuntsua behar dugu, lan egiteko modu orekatuak, elikadura egokia, jarduera fisiko eta psikologikoa, eta giza-harreman aberatsak ere bai. Gaixotasunak sortzen direnean, aldiz, laguntza eta sendatzeko erak behar ditugu, eta horretarako, gizakiok mendeetan bildu ditugun jakintza herrikoiak eta ikerketa zientifikoak baliatzen ditugu. Orain dela 60 urte ez zegoen osasun zentrorik Altzan, auzoko mediku bakar bat baizik. Edozein ezbeharren aurrean, Altzako biztanleak korrika joaten ziren medikuarenera edo, egoeraren arabera, medikua gaixoaren etxera hurbiltzen zen. Hala ere, mediku bakarra zegoenez, dirua ere gutxi eta sendagaiak hain urrutiko zerbait izanik, beste metodo batzuk erabiltzen ziren oso larriak ez ziren gaixotasun edo zauriak sendatzeko. Metodo horien artean ezagunena sendabelarren erabilera zen, edariak, ukenduak edo e...

Errementeri zaharra. Marrazkia tamaina handian deskargatu. XIX. mendean aldaketa handiak gertatu ziren gizartean. Nekazaritzak, artisautzak eta ontzigintzak lehentasuna galdu eta industrializazio masiboa gailendu zen; industria-iraultza deitu zitzaion garai honi. Lege berriak egin eta errepideak, burdinbideak, banketxeak, garraio eta industria berri asko sortu ziren. Lantegi handi hauek aurrera ateratzeko, esku lan asko behar zuten. Horregatik, inguruetan bizi ziren nekazari eta artisau askok industrian lan egitera pasatzeko erabakia hartu zuten, eta beste askorentzat aukera bakarra izan zen, beste lanik ez zegoelarik. Garai honek migrazio handiak eragin zituen. Landa-ingurutik hirirako migrazioa oso traumatikoa izan zen jendea askorentzat; nekazaritza-lana ere oso gogorra zen, baina hiriak naturarekin haustea eta kutsadura handiko inguruan bizitzea eragin zien. Geroago, XX. mendean batez ere, industriarik gabeko urrunagoko beste lurralde batzuetatik ere etortzen hasi ziren asko e...

Idi-dema San Martzial jaietan (1967). Marrazkia tamaina handian deskargatu. Altzako herritarrentzat festek garrantzi handia izan dute betidanik. Festak auzokideekin elkartzeko, denbora pasatzeko, jolasteko eta lehiatzeko aukera bikaina dira, horregatik, askotan, Altzako festez gain, inguruko auzo eta herrietako festetara joaten zirela kontatu digute altzatarrek. Festek inguruko pertsonak ezagutzeko balio zuten eta bikote asko sortzen ziren, neskek eta mutilek elkarrekin dantzatzeko eta elkar ezagutzeko aukera aparta eskaintzen zutelako. Altzan eta inguruan festa asko ospatzen dira, hala nola, Jolastokietako jaiak, Errotetakoak, Oletakoak, Larratxokoak, Santa Barbarakoak, Altza kaskokoak, Buenavistakoak, Herrerakoak… Eta askotariko jarduerak biltzen dituzte, Estibaus webgunean oso polit azaltzen duten bezala : boloak, toka, botea, igeljokoa, xakea, musa, kirolak, herri-kirolak, aikido eta karate erakustaldiak, dardoak, txokolatadak, apar-dutxak, puzgarriak, marrazkiak, dultzainak, ...

Rosa Mariren janari-denda. Marrazkia tamaina handian deskargatu.   Auzoan aspaldidanik denda asko egon dira: okindegiak, fruta-dendak, harategiak, arrandegiak, bideoklubak, arropa-dendak, kioskoak eta abar. Gaur egun, ordea, ez daude orain dela 20 urte adina denda. Denda txiki asko itxi dira supermerkatu eta hipermerkatuen ezarpenarekin. Supermerkatu eta hipermerkatu kateek jende asko liluratu dute, produktu ugari eta prezio onean eskaintzeagatik, eta kontsumoaren lilura horretan, denda txikiak baztertuak izan dira, denda hauek auzoan eragiten duten bizitza eta bertan sortzen diren harreman baliotsuak gutxietsita. Galdu direnean konturatu da jendea ze garrantzitsuak ziren auzoaren bizitzan. Gainera, supermerkatu eta hipermerkatuek autoaren erabilera bultzatu dute eta denda txikiak itxi ahala, prezioak igotzen joan dira. Nahiz eta denda txiki asko itxi dituzten, Altzako bizilagun askok oraindik gustuko dute geratzen diren denda txikietan erostea, tratua zuzena eta konfiantzazko...