![]() |
Garbera-goia baserria. Marrazkia tamaina handian deskargatu |
Baserriak ez dira bizilekuak soilik. Berez, landa-inguruko lan-unitate osoak dira eta lurrak, abereak eta etxebizitza bateratzen dituzte. Euskal Herriko eremu geografiko askotan finkatuak zeuden eta Altzan ere, 600 urtez baserri ugari egon dira.
Eraikina harriz eta egurrez egina zegoen gehienetan, eta nekazaritza-lurrak eraikinaren inguruan zeudenez, jendeari isolamendu sentsazioa ematen zion, baserri batetik bestera joateko nahikotxo ibili behar izaten zelako. Hori kontatu digute hainbat altzatarrek.
Baserriaren eraikinak bi solairu izaten zituen. Behean sukaldea eta ikuilua zeuden eta goian, berriz, logelak eta biltegia. Sukaldea zen leku-rik garrantzitsuena, bertan elkartzen baitziren etxebizi-tzako guztiak familia-bizitza egiteko.
Baserrietan normalean familia kide asko bizi ziren, 13 edo 14 pertsona gutxi gorabehera. Bikote baten seme-alabak ezkontzen zirenean, baserrian bertan bizitzen gelditzen ziren, familia osoak etxea konpartitzen baitzuten. Horregatik, askotan jendeak baserriaren izena zuen abizen modura, edo hartu egiten zuen ezkontzen zenean.
Altzatar batzuek azaldu digute baserriak zirela ekonomiaren oinarri eta herritarren bizileku. Baserritarren lan nagusia baratza lantzea eta abereak zaintzea zen, eta baratzetik ateratakoa (eta horrekin batera esnea, gazta...) azoketan saltzen zuten. Baserri batzuetan, senideez gain, morroiak eta neska-meak bizi ziren, ohea eta janariaren truke lan egiten zutenak, eta zenbaitetan apupiloak ere bai, hau da, diruaren truke gela bat erabiltzen zutenak.
XX. mendearen erdialdetik aurrera, Altzako baserri asko desagertzen hasi ziren. Batzuek lurrak saltzea erabaki zuten eta beste lanbide batzuetara pasa ziren, beste batzuek pentsatu zuten etxebizitzak eraikiz dirua aterako zutela (etxebizitzak edo gelak alokatuz).
Horrela, Altzaren itxura aldatzen hasi zen. Hala ere, oraindik badaude baserri batzuk zutik dirautenak: Akular, Antondegi, Estibaos, Pelegriñene, Kataliñene... Beste baserri batzuek, berriz, kanpoko itxura mantendu dute baina erabilera guztiz aldatu dute, adibidez, Casares baserria, gaur egun Altzako kultur etxea, Tomasene liburutegia, edo Berra zahar-egoitza.
Altzako baserriren batean egon al zara? Zer da gehien gustatzen zaizuna baserriko bizimoduaz? Eta gutxien gustatzen zaizuna?
Iruzkinak
Argitaratu iruzkina